World Day Against Child Labor वर्ल्ड डे अंगेंस्ट चाईल्ड लेबर बाल कामगारविरूद्ध जागतिक दिन सर्वप्रथम जनजागृती करण्यासाठी आणि बालमजुरीस प्रतिबंध करण्यासाठी 2002 मध्ये सुरू करण्यात आला. जागतिक कामगार-मुद्दय़ांवर काम करणार्‍या संयुक्त राष्ट्र संघटनेच्या (United Nations) आयएलओने लक्ष वेधण्यासाठी आणि बालमजुरीच्या विरोधात लढण्याच्या प्रयत्नांमध्ये सामील होण्यासाठी बाल कामगारविरूद्ध जागतिक दिनाची (World Day Against child labour) सुरूवात केली. या दिवशी सरकार, स्थानिक अधिकारी, नागरी संस्था आणि आंतरराष्ट्रीय, कामगार आणि मालक संस्था यांना एकत्र आणून बालमजुरीच्या समस्येकडे लक्ष वेधण्यासाठी आणि बाल मजुरांना मदत करण्यासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे निश्चित केली जातात. बाल कामगारांच्या विरोधात जगभरातील आंदोलनाला (Prtotest) चालना देण्याच्या उद्देशाने दरवर्षी 12 जूनला हा दिवस आयोजित केला जातो.

आयएलओच्या (ILO) आकडेवारीनुसार, जगभरातील कोट्यावधी मुले व मुले अशा कामात गुंतलेली आहेत ज्यामुळे त्यांना पुरेसे शिक्षण, आरोग्य, विश्रांती आणि मूलभूत स्वातंत्र्य मिळविण्यापासून वंचित ठेवण्यात आले आहे आणि अशा प्रकारे त्यांच्या हक्कांचे उल्लंघन केले जात आहे. यापैकी अर्ध्याहून अधिक मुलांच्या बालमजुरीच्या सर्वात वाईट प्रकारांमुळे ती उघडकीस आली आहे. बाल कामगारांच्या या सर्वात वाईट प्रकारांमध्ये घातक वातावरण, गुलामी किंवा इतर प्रकारची सक्तीची कामे करणे, ड्रग्सची तस्करी आणि वेश्या व्यवसायासारख्या अवैध क्रियाकलापांमध्ये तसेच सशस्त्र संघर्षात भाग घेणे समाविष्ट आहे. 

राजकीय पक्षांनी गोमंतकीयांचं समाजमन जाणून घ्यावं

आंतरराष्ट्रीय कामगार संघटनेच्या (आयएलओ) मते, जगभरात सुमारे 152 दशलक्ष मुले बालमजुरीमध्ये व्यस्त आहेत, त्यातील 72 दशलक्ष धोकादायक कामात आहेत. कोरोनाव्हायरसने (साथीचा रोग) सर्व जगाला मंदीच्या मार्गावर नेले आहे. संयुक्त राष्ट्राच्या मते, कोरोनाने हजारो असुरक्षित मुलांना बालमजुरीकडे ढकलले आहे. त्यामुळे अशा मुलांसाठी या परिस्थितीत अधिक कठीण आणि जास्त तास काम करण्याचा धोका आहे. या गोष्टीचा विचार करता 2020 ची थीम 'कोविड -19च्या समस्येत वयाखालील मुलांना कामगार होण्यापासून त्वरित बचाव करण्याची गरज' यावर लक्ष केंद्रित करणारी होती.

मागील जनगणनेनुसार भारतात 10 दशलक्षाहून अधिक बालमजुरी आहेत आणि बर्‍याच जणांना नोकरीच्या ठिकाणी मर्यादित ठेवले आहे. बरीच मुले स्थलांतरित कामगारांपैकी होती ज्यांनी थोडे पैसे किंवा अन्न देऊन आपल्या गावी परत जाण्यास सुरवात केली.

World Food Safety Day: 'सुरक्षित जेवण निरोगी जीवन' 

यावर्षी बाल कामगारांविरूद्ध जागतिक दिनाची थीम ही 'कृती सप्ताह' (Week of Action) अशी ठेवण्यात आली आहे. 10 जूनपासून या कृती सप्ताहाला सुरुवात झाली आहे. "बाल कामगार आंतरजन्म दारिद्र्याला बळकटी देतात तसेच राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेला धोका दर्शवित आहेत आणि बाल हक्कांच्या अधिवेशनात हमी मिळालेल्या हक्कांना कमी करते,"असे आयएलओने म्हटले आहे.

“कोविड -19 च्या परिणामांमुळे जगभरातील बालमजुरीतील मुलांची संख्या 160 दशलक्षांवर गेली आहे - गेल्या चार वर्षांत 8.4 दशलक्ष मुलांची वाढ झाली आहे. तर 2016 पासून धोकादायक कार्याच्या धोक्यात येणाऱ्या 5 ते 17 वयोगटातील मुलांची संख्या 6.5 दशलक्षांवरून 79 दशलक्षांवर पोचली आहे.” असे आयएलओच्या आधीच्या अहवालात म्हटले आहे.