सरकारला लसीकरणासाठी सल्ला देणाऱ्या पॅनेलने कोरोना लस (Corona Vaccine) कोविशील्डच्या दोन डोसमधील अंतर वाढवण्याची शिफारस केली आहे. नॅशनल टेक्निकल अ‍ॅडव्हायझरी ऑन इम्युनाइजेशन (NTAGI) ने शिफारस केली आहे की कोविशील्डच्या डोसमधील फरक वाढवून 12 ते 16 आठवडे करावा. सध्या, 6 ते 8 आठवड्यांच्या कालावधीत कोविशील्डचे  दोन डोस लागू केले जात आहेत. पॅनेलने कोवॅक्सिनच्या (Covaxin) बाबतीत कोणतेही बदल करण्याची शिफारस केलेली नाही. पॅनेलने असे सुचविले की ज्या लोकांना कोरोनाचा धोका (Coronavirus) आहे त्यांना 6 महिन्यांपर्यंत लस देऊ नये. त्याच वेळी, पॅनेलने गर्भवती महिलांना लस घ्यायची की नाही याची चॉईस द्यावी. त्याच वेळी, स्तनपान देणारी महिला देखील लस घेऊ  शकतात. मात्र, सरकारच्या मंजुरीनंतरच याची अंमलबजावणी केली जाईल.(When to take the second dose of Covid-19 vaccine? What to do in case of infection? What are the recommendations of experts)

1. आपण 2 रा डोस कधी घेऊ शकता?

कोविड -19 लसींच्या दोन डोस दरम्यान सर्वसाधारणपणे किमान 28 दिवसांचे अंतर सूचित केले जाते. पण ऑक्सफर्ड विद्यापीठ आणि अ‍ॅस्ट्रॅजेनेका यांनी विकसित केलेली आणि पुण्याच्या सीरम इन्स्टिट्यूटने भारतात तयार केली गेलेली लस कोविशिल्टला "उदयोन्मुख वैज्ञानिक पुरावे" च्या आधारे हे अंतर सुधारण्यात आले आहे. जानेवारीत जेव्हा भारताने लसीकरण मोहीम सुरू केली तेव्हा चार ते सहा आठवडे अंतर देण्यात आले. मार्चमध्ये, अंतर कालावधी सुधारित केला गेला आणि चार ते आठ आठवड्यांपर्यंत वाढविला गेला. आता तज्ञ गटाने हे अंतर पुन्हा 12 ते 16 आठवड्यात वाढवण्याची शिफारस केली आहे. एकदा ही शिफारस मान्य झाल्यानंतर केंद्र त्यानुसार राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना याची माहिती देईल. तोपर्यंत अस्तित्वात असलेल्या सूचनांचे पालन केले जाईल.

निवडणूका आणि कुंभमेळा ठरले कोरोना स्प्रेडर? WHO चे स्पष्टीकरण

2. अंतराचा काय फरक पडतो?

अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की जेव्हा दोन डोसच्या अंतरावर ठेवले जातात तेव्हा कोविशील्ड अधिक चांगले कार्य करते. लॅन्सेट, फेब्रुवारीमध्ये म्हणाले की, जर डोसमध्ये १२ किंवा त्यापेक्षा जास्त आठवडे अंतर ठेवले गेले तर कोविशिल्टची कार्यक्षमता  २६ टक्क्यांनी वाढेल. ब्रिटनमध्ये नोंदवलेल्या व्यावहारिक पुराव्यांच्या आधारे हे अंतर पुन्हा सुधारण्यात आले आहे.

3) कोवॅक्सिनच्या दोन डोसांमधील अंतर सुधारित का केले जात नाही?
तज्ञांच्या मते, कोवाक्सिन वेगळ्या प्रकारे विकसित केले गेली आहे. ही एक निष्क्रिय लस आहे, ज्यात एक "मृत विषाणू आहे, जो लोकांना संसर्ग करण्यास असमर्थ आहे परंतु तरीही रोगप्रतिकारक यंत्रणेस संसर्गाविरूद्ध बचावात्मक कारवाई करतो. चाचणी दरम्यान अंतर वाढविल्यास परिणामकारकता वाढते की नाही याबद्दल कोणताही डेटा नाही. म्हणूनच, त्याचे दोन डोस मधील 28 दिवसांचे अंतर दिले गेले आहे आणि या अंतरात कोणताही बदल सुचविला गेला नाही.

कोरोनाचा संसर्ग पाण्यातून होत नाही

4)जर तुम्हाला आधीच एकदा संसर्ग झाला असेल तर पहिला डोस कधी घ्यावा?
विद्यमान प्रोटोकॉलनुसार कोविड -19 पासून बरे झाल्यानंतर चार ते आठ आठवड्यात लस घेता येते. त्याच्या नवीन शिफारसींतर्गत तज्ज्ञ गटाने सुचवले की बरे झाल्यानंतर सहा महिने लसीकरण पुढे ढकलता येते. परंतु केवळ प्रयोगशाळा चाचणी घेतलेल्या सार्स-सीओव्ही -2 आजारपणासाठीच लागू आहे. चाचणी निकालाची वाट न पाहता, लक्षणे आढळल्यास डॉक्टर उपचार सुरू करत असल्याने कोविड संशयित रुग्णांनी काय करावे हे स्पष्ट नाही. 

5)लसीच्या पहिल्या डोसनंतर एखाद्याला संसर्ग झाल्यास काय करावे?

अशा लोकांना त्यांच्या दुसर्‍या डोसमुळे आजारातून बरे झाल्यानंतर 4-8 आठवडे प्रतीक्षा करावी लागेल, असे तज्ञ पॅनेलच्या नवीन शिफारसींमध्ये म्हटले आहे.

6) लसी अभावी लसीकरणाच्या दुसऱ्या डोसची तारीख गेली तर काय करावे?

बर्‍याच डॉक्टरांचे मत आहे की दुसर्‍या डोसमध्ये थोडा उशीर केल्याने फारसा फरक पडणार नाही परंतु त्या सोडल्या जाऊ नयेत कारण दोन्ही डोसमुळे विषाणूपासून संपूर्ण संरक्षण मिळते.

लहान मुलांवर कोव्हॅक्सिनच्या ट्रायलला DCGI कडून  मंजूरी  

7) प्लाझ्माद्वारे उपचार घेतलेले रूग्ण ही लस घेऊ शकतात? 

सरकारी तज्ज्ञ पॅनेलच्या म्हणण्यानुसार, ज्यांना मोनोक्लोनल अॅन्टीबॉडीज किंवा कंव्हलेन्सेंट प्लाझ्माचा दान केल्यांनतर त्यांनी लस रुग्णालयातून डिस्चार्ज मिळाल्यानंतर तीन महिन्यांनंतर  आपला पहिल्या डोस मिळेल.