वाल्मिकी फालेरो

Blog : मडगावच्या मॉंते येथील भुतेखेते, देवचार खरोखरच असते, तर ते काय फक्त रात्रीपुरतेच असले असते का? त्यांचे अस्तित्व दिवसाही दिसून आले असते. कारण, सशस्त्र घुसखोरांनी त्याच दिशेने दिवसा गावावर हल्ला केला. नंतरच्या काळात, मडगाववर शत्रूंकडून वारंवार घुसखोरी होत राहिल्याने, वसाहतवादी राज्यकर्त्यांनी स्थानिक गावकऱ्यांच्या खर्चाने रेडक्टो (संरक्षणात्मक लॅटराइट बोल्डर भिंत) बांधली. २५ जानेवारी १७३९ रोजी पुन्हा एकदा मराठ्यांनी चढवलेल्या हल्ल्यात ही भिंत कोसळली.

होली क्रॉसचा एर्मिडा पाडण्यात आला आणि ६ ऑगस्ट १८१९ रोजी कपेलची पायाभरणी करण्यात आली. कपेलची पुनर्बांधणी आधुनिक ‘मारियन सँक्च्युरी’ म्हणून करण्यात आली आणि नोसा सेन्होरा दा पिएदाद (अवर लेडी ऑफ पीटी) यांना समर्पित करण्यात आली.

२४ ऑक्टोबर १८२० रोजी उद्घाटनादरम्यान आर्चबिशप मॅन्युएल दा साओ गाल्डिनो व बिशप ऑफ हायरापोलिसच्या उपस्थितीत, होली स्पिरिट चर्चमधून मिरवणुकीत अवर लेडी ऑफ पीटीचा पुतळा काढण्यात आला आणि मॉन्ते कपेलमध्ये स्थापित करण्यात आला. त्या पुतळ्याशी संबंधित एक झगा आणि खंजीराची कहाणी आहे.

हा पुतळा होली स्पिरिट चर्चमध्ये आलेल्या दुहेरी पुतळ्यांपैकी एक असल्याचे सांगण्यात आले. दुहेरी अवर लेडी ऑफ पीटीच्या वेदीवर चर्चमध्ये आहे, जेव्हा कोणी चर्चमध्ये त्याच्या पुढच्या दरवाजाने प्रवेश करतो तेव्हा डावीकडे पहिले.तर या पुतळ्यामध्ये ख्रिस्ताचे शरीर अवर लेडीच्या डावीकडे डोके ठेवून पडलेले दिसते.

१८८० मध्ये कॅमिलो व्हिसेंत दा सिल्वा कोएल्हो यांनी कपेलचे नूतनीकरण केले, तेव्हा मॉन्तेेचे मूळ जुळे (जसे की आपण लवकरच पाहू, ख्रिस्ताचे शरीर तत्सम स्थितीत आहे असे प्रतिष्ठित चमत्कारिक) गावकर सोरेस कुटुंबाकडे (चर्च स्क्वेअरमधील क्रमांक १५) सुरक्षित ठेवले गेले होते, असे म्हटले जाते.

त्याऐवजी, नूतनीकरण केलेल्या मॉन्तेे कपेल वेदीवर - एक खूप मोठा पुतळा - ख्रिस्ताचे शरीर त्याचे डोके अवर लेडीच्या उजवीकडे (विरुद्ध दिशेने) पडलेले होते. मग मॉंतेची चमत्कारी मूळ मूर्ती कोठे आहे?

असे म्हटले जाते की, सोरेस कुटुंब मॉन्ते, त्यांचे मूळ शांतादुर्गा मंदिर आणि नंतरचा ख्रिस्ती अवतार यांच्याशी जवळून संबंधित होते. इतके की, दा पिएदाद हे कुटुंबाच्या आडनावाचा भाग बनले. जेव्हा सोरेस कुटुंबाने २० ऑक्टोबर २०१३रोजी मॉन्तेे फेस्त साजरे केले, तेव्हा त्यांनी अवर लेडी ऑफ पीटीचे एक पवित्र चित्र वितरित केले ज्यात ख्रिस्ताचे डोके अवर लेडीच्या उजवीकडे (कपेलमधील विद्यमान पुतळ्याप्रमाणे) होते.

या कुटुंबाकडे त्यांच्या बोर्डा येथील घरी अवर लेडी ऑफ पीटीला समर्पित खाजगी कपेलदेखील आहे. या खाजगी कपेलमध्ये नक्कीच अवर लेडी ऑफ पीटीचा पुतळा आहे - आणि ख्रिस्ताचे शरीर अवर लेडीच्या डावीकडे डोके ठेवून पडलेले आहे, अगदी होली स्पिरिट चर्चमधील मूळ पुतळ्याप्रमाणे. इथेच एक ग्यानबाची मेख आहे.

सोरेस निवासस्थानातील पुतळा लाकडापासून बनलेला आहे आणि एक फूट उंच आहे, तर होली स्पिरिट चर्चमधील मूर्ती मातीची आहे आणि सुमारे अडीच फूट उंच आहे. दोन प्रतिमा जुळ्या असू शकत नाहीत. हरवलेल्या मूळ मॉन्तेच्या पुतळ्याची कथा, सत्य असल्यास, ते एक रहस्यच राहील.

मडगावमधील अवर लेडी ऑफ पीटीवर लोकांची भक्ती एवढी जडली होती की अनेक स्थानिक कुटुंबांनी त्यांच्या आडनावाला दा पिएदाद जोडले. संकट किंवा आपत्तीच्या वेळी, मॉंतेची मूर्ती मिरवणुकीत होली स्पिरिट चर्चमध्ये आणली गेली आणि पूजेसाठी ठेवली गेली. हे १९व्या शतकात किमान चार प्रसंगी आणि २०व्या शतकात एकदा - २७ जुलै १८२१, २ जुलै १८४९, ५ ऑगस्ट १८७३, २९ ऑक्टोबर १८९६ आणि २७ जून १९१८ रोजी घडले.

पुतळादेखील चर्चमध्ये आणण्यात आला होता. तथापि, ते होली स्पिरिट चर्चचे तत्कालीन व्हिकर आणि दक्षिण गोव्याचे एपिस्कोपल व्हिकर होते, फादर जुझे आंतोनिओ पाउलो द आल्मेदा, ज्यांनी १९८०च्या उत्तरार्धापासून १६ ऑक्टोबर रोजी मारियन मिरवणुकीला वार्षिक उत्सवाचा दर्जा दिला.

मॉन्ते कपेलने गोव्यात प्रथम स्थापना झाली, सकाळी ५.३० वाजता आणि संध्याकाळी ७ वाजता, एंजेलस बेल्स दरम्यान दिवसाच्या तासाची घोषणा करण्यासाठी चॅपलची घंटा वाजवण्यात आली.

शहराच्या टेकडीवर वसलेली ही सार्वजनिक घंटानाद सेवा अनेकांच्यासाठी दिवसाच्या वेळा ठरवण्याचे साधन बनली. त्याकाळी अनेकांच्या घरातील भिंतींवर मोठी घड्याळे असत.

मनगटी घड्याळांचे प्रस्थ तेवढे नव्हते व ती परवडतही नसत. मॉन्ते कपेलचा घंटानाद, शहर आणि आजूबाजूच्या गावांतील, विशेषत: उपनगरातील फळबागा आणि शेतात कष्ट करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी वेळ ओळखण्याचे मोठे साधन बनला होता.

ही प्रथा कॅनन बाल्थाझार एस्ट्रोसिओ फालेरो यांनी सुरू केली. कॅनन(१८४५-१९१८, मडगाव येथील याजक) यांनी मैलापूर (नंतर मद्रास, आता चेन्नई) आणि मकाऊ येथे मिशनरी म्हणून काम केले होते, जेथे ते बिशपचे स्थानिक इंग्रजी सचिव होते. तासातासाने घंटानाद करण्याची प्रथा कॅनन फालेरो यांना मलाक्का किंवा मकाऊमधून मिळाली असावी.

या प्रथेचे पहिले ज्ञात उदाहरण मलाक्का येथे शहराच्या सर्वोच्च ठिकाणी वसलेल्या जेझुइट कोलेजिओचे दिले जाते. फुल्वियो ग्रेगोरियो यांनी मलाक्का ते रोममधील लुडोविको मासेली (मॉन्स. मॅन्युएल टेक्सेरा) मधील मलाक्का ते लुडोविको मॅसेली यांना लिहिलेल्या २९ जून १५८५च्या पत्रात नोंदवले आहे की, मलाक्कामधील पोर्तुगीज मिशन्स, कॉलेजिओत ही प्रथा होती जे नंतर डच गव्हर्नरच्या राजवाड्यात रूपांतरित करण्यात आले.

१९व्या शतकात, अंतरिम गव्हर्नर जुझे जोकिम लोपेस दे लिमा (१८४०-४२) यांनी आग्वाद दीपगृहाचे आधुनिकीकरण केले आणि खोबरेल तेलावर चालणाऱ्या लाइट बीमच्या जागी मशीन-संचालित कंदील लावला आणि मोठ्या घड्याळाच्या हालचालीने त्याचे यांत्रिकीकरण केले, ज्याने २ लिबोनोकास्ट वजनाच्या दुसऱ्या घंटेद्वारे घंटानाद केला.

जुने गोवे येथील सेंट ऑगस्टीनच्या पडलेल्या टॉवरवरून घंटा आग्वाद लाइटहाउसमध्ये हलवण्यात आली होती (आणि डिसेंबर १८७४ मध्ये पणजी येथील इमॅक्युलेट कन्सेप्शन चर्चमध्ये पुन्हा हलवण्यात आली होती).