Manish Jadhav
मेहरानगढ किल्ला राजस्थानातील ऐतिहासिक जोधपूर शहरात स्थित आहे. या किल्ल्याची स्थापना 1459 मध्ये राठोड वंशाचे शासक राव जोधा यांनी केली होती.
हा किल्ला शहरापासून सुमारे 410 फूट (125 मीटर) उंचीवर असलेल्या एका टेकडीवर बांधलेला आहे. त्याच्या मजबूत आणि विशाल भिंती दूरवरुनच लक्ष वेधून घेतात आणि तो संपूर्ण शहरातून दिसतो.
'मेहरानगढ' नावाचा अर्थ 'सूर्याचा किल्ला' असा होतो. 'मिहिर' (Mehr) म्हणजे सूर्य आणि 'गढ' (Garh) म्हणजे किल्ला. राठोड राजघराणे स्वतःला सूर्यदेवाचे वंशज मानत असल्याने हे नाव देण्यात आले.
किल्ल्याला एकूण सात भव्य दरवाजे आहेत, ज्यांपैकी प्रत्येक दरवाजाचे स्वतःचे ऐतिहासिक महत्त्व आहे. 'जय पोल' (विजय द्वार) हे राजा मान सिंग यांनी जयपूर आणि बिकानेरच्या सैन्यावर मिळवलेल्या विजयाच्या स्मरणार्थ बांधले होते.
किल्ल्याच्या लोह पोल (Iron Gate) नावाच्या दारावर अनेक सती गेलेल्या राण्यांच्या हाताचे ठसे आजही पाहायला मिळतात. हे ठसे त्यांच्या पतींच्या चितेवर जिवंत जाण्याआधी त्यांच्या शेवटच्या निरोपाची साक्ष देतात.
किल्ल्याच्या आत अनेक सुंदर आणि ऐतिहासिक राजवाडे आहेत, जसे की मोती महल (मोत्यांचा राजवाडा), फूल महल (फुलांचा राजवाडा), आणि शीश महल (आरशांचा राजवाडा). तसेच, किल्ल्यात अनेक मंदिरेही आहेत.
किल्ल्याचा मोठा भाग आता एका उत्कृष्ट संग्रहालयात रुपांतरित करण्यात आला आहे. येथे शाही पोशाख, शस्त्रे, हत्तीच्या अंबारी आणि अनेक ऐतिहासिक कलाकृतींचा संग्रह आहे, जे राठोड वंशाच्या समृद्ध इतिहासाची झलक देतात.
मेहरानगढ किल्ल्याचे भव्य रुप आणि ऐतिहासिक वातावरण यामुळे तो अनेक आंतरराष्ट्रीय आणि भारतीय चित्रपटांसाठी एक लोकप्रिय शूटिंग स्थळ ठरला आहे. हॉलिवूड चित्रपट 'द डार्क नाईट राइझेस' या चित्रपटाचे काही सीन्स येथे चित्रित झाले होते.