Manish Jadhav
हरिहर किल्ला, ज्याला 'हर्षगड' या नावानेही ओळखले जाते, हा महाराष्ट्रातील नाशिकजवळ असलेला एक अद्वितीय आणि रोमांचक किल्ला आहे.
हरिहर किल्ल्याची सर्वात मोठी ओळख म्हणजे त्याची 90 अंशातील, सरळसोट उभी चढाई, खडकात कोरलेल्या या पायऱ्या पाहून ट्रेकर्स थरारुन जातात. सुमारे 200 फुटांची ही चढाई अत्यंत रोमांचक आहे.
हा किल्ला यादव काळात बांधला गेला होता. त्याचा मुख्य उद्देश नाशिकमार्गे जाणारा व्यापारी मार्ग आणि त्र्यंबक प्रदेशावर लक्ष ठेवणे हा होता.
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी 1670 मध्ये हा किल्ला ताब्यात घेतला. हा किल्ला त्यांच्या स्वराज्याच्या उत्तर सीमेवरील महत्त्वाचा चौकीचा किल्ला (Outpost Fort) बनला.
किल्ल्याच्या माथ्यावर चढल्यावर पाण्याची उत्तम सोय उपलब्ध आहे. येथे एक मोठे तलाव आणि खडकात कोरलेली पाण्याची टाकी आहे, जी किल्ल्याच्या टिकाऊपणाची साक्ष देते.
किल्ल्याच्या माथ्यावर छोटेसे हनुमान मंदिर आणि महादेवाचे मंदिर आहे. चढाईचा थकवा दूर झाल्यावर या मंदिरांमुळे एक शांत आणि धार्मिक अनुभव मिळतो.
किल्ल्याच्या माथ्यावरुन आजूबाजूच्या पर्वतरांगा, वैतरणा जलाशय आणि प्रसिद्ध त्र्यंबकेश्वर मंदिराचा परिसर स्पष्टपणे दिसतो. फोटोग्राफीसाठी हे दृश्य खूपच सुंदर असते.
हरिहर किल्ला तीनही बाजूंनी सरळसोट कड्यांनी वेढलेला आहे, ज्यामुळे त्याला नैसर्गिक संरक्षण लाभले आहे. फक्त एका बाजूनेच किल्ल्यावर प्रवेश करता येतो.
त्याच्या अद्वितीय रचनेमुळे, हरिहर किल्ला महाराष्ट्रातील साहसी ट्रेकर्समध्ये (Adventure Trekkers) अत्यंत लोकप्रिय आहे. त्याची अवघड वाटचाल ट्रेकर्सला एक आव्हान देते.