Pramod Yadav
गोव्यात हैहय राजघराण्याची सत्ता होती अशी माहिती अलिकडे एका शिलालेखाच्या वाचनातून समोर आली आहे. काय आहे या राजघराण्यांचा इतिहास?
मराठी विश्वकोशाच्या माहितीनुसार, ययातीच्या ज्येष्ठ यदू या मुलाला कोष्ट आणि सहस्रजित अशी दोन मुले होती.
कोष्टापासून झालेल्या वंशाला यादव आणि सहस्रजितापासून झालेल्या वंशाला हैहय अशी नावे रुढ झाली.
यादवांचीच एक चांद्रवंशीय शाखा म्हणून हैहय वंश विस्तारला.
हैहयांच्या पहिल्या महिष्मत राजाने नर्मदेकाठी माहिष्मती येथे राजधानी स्थापन केली. त्यानंतर भद्रश्रेण्य राजा गादीवर आला.
भद्रश्रेण्य याने पौरवांचे राज्य जिंकले आणि पूर्वेकडे काशीपर्यंतचा प्रदेश पादाक्रांत करून बनारस हस्तगत केले.
पुढे परशुरामाचा भृगुवंश (भार्गव) आणि हैहय यांच्यात संघर्षाला सुरुवात झाली.
या संघर्षात परशुरामाने हैहयांचा राजा कार्तवीर्याच्या अर्जुन या मुलाला ठार मारले. त्यानंतर अर्जुनाच्या मुलांनी भार्गवांचा राजा जमदग्नीचा खून केला.
कार्तवीर्याचा मुलगा अर्जुन हा हैहयांचा सर्वश्रेष्ठ राजा म्हणून ओळखला जातो. त्यानेन सम्राट व चक्रवर्तीन ही बिरुदे धारण केली. त्यानेच हैहयांची सत्ता पूर्वे आणि उत्तरेला विस्तारली.
मराठी विश्वकोशानुसार, भद्रश्रेण्य - दुर्दम - कनक - कार्तवीर्य - अर्जुनकार्तविर्य - जयध्वज - तालजंघ - वीटिहोत्र - अनंत - दुर्दय - सुप्रतीक अशी हैहयांची वंशावळ सांगितली जाते.