Sameer Amunekar
सातपुडा पर्वतरांगांमध्ये दिमाखात उभा असलेला गाविलगड किल्ला, स्थापत्यशास्त्र आणि इतिहासाचे उत्तम उदाहरण आहे.
बाराव्या शतकात स्थानिक गवळी राजाने मातीच्या तटांनी बांधलेली पहिली रचना मानली जाते; किल्ल्याचे नाव गवळी समाजावरून पडले.Gavilgarh Fort
१४२५ मध्ये बहमनी सुलतान अहमद शाह वलीने येथे मजबूत दगडी किल्ल्याची पायाभरणी केली, ज्यामुळे गाविलगड अभेद्य झाला.
सोळाव्या आणि सतराव्या शतकात किल्ला मुघल आणि मराठ्यांसाठी मोलाचा ठरला; पेशव्यांनी तटबंदी अधिक भक्कम केली.
दगडी तट, मजबूत बुरुज आणि गुप्त बोगदे या किल्ल्याला आक्रमणासाठी कठीण बनवत होते.
१८०३ मध्ये दुसऱ्या इंग्रज-मराठा युद्धात आर्थर वेलेस्लीच्या नेतृत्वाखालील ब्रिटिश सैन्याने किल्ल्यावर जोरदार हल्ला करून तो जिंकला, ज्यामुळे संपूर्ण युद्धाचे पारडे ब्रिटिशांकडे झुकले.
आजही किल्ला भूतकाळातील रणसंग्रामाची साक्ष देतो; तटांवर उभं राहिल्यावर त्या काळातील शौर्य आणि संघर्ष जाणवतो.