Manish Jadhav
अकबर, ज्याला जलाल-उद्दीन मुहम्मद अकबर म्हणूनही ओळखले जाते, हा मुघल साम्राज्याचा तिसरा आणि सर्वात महान शासक होता.
अकबराने मुघल साम्राज्याचा अभूतपूर्व विस्तार केला. त्याने अनेक लहान राज्यांवर विजय मिळवून एक विशाल आणि स्थिर साम्राज्य स्थापन केले. त्याच्या प्रशासकीय सुधारणांमुळे (उदा. मनसबदारी व्यवस्था) साम्राज्याला बळकटपणा आला.
अकबर हा त्याच्या धार्मिक सहिष्णुतेसाठी ओळखला जातो. त्याने हिंदू, मुस्लिम, ख्रिस्ती आणि इतर धर्मांमधील तत्त्वे एकत्र करुन 'दीन-ए-इलाही' नावाचा एक नवीन धर्म सुरु करण्याचा प्रयत्न केला.
अकबराने राजपूत राजांसोबत मैत्रीचे धोरण अवलंबले. त्याने अनेक राजपूत राजांशी वैवाहिक संबंध जोडले, ज्यामुळे त्याला त्यांच्याकडून राजकीय आणि लष्करी सहकार्य मिळाले. जोधाबाईसोबतचा त्याचा विवाह हे याचेच एक उदाहरण आहे.
अकबराच्या दरबारात कला, साहित्य आणि विज्ञान यांना विशेष महत्त्व दिले जात असे. त्याच्या दरबारात 'नवरत्न' (नऊ विद्वान) होते, ज्यात बीरबल, तानसेन आणि अबुल फजल यांसारख्या महान व्यक्तींचा समावेश होता.
अकबराने टोडरमल यांच्या मदतीने भू-राजस्व (जमीन महसूल) व्यवस्थेत मोठी सुधारणा केली. 'दहसाला' नावाची ही व्यवस्था महसूल गोळा करण्यामध्ये अधिक पारदर्शकता आणि सुलभता आणण्यासाठी तयार करण्यत आली होती.
अकबराने आग्रा जवळ फत्तेपूर सिक्री या नवीन राजधानीची निर्मिती केली. हे शहर लाल वाळूच्या दगडांनी बनवलेले असून, ते मुघल स्थापत्यकलेचा एक उत्कृष्ट नमुना आहे. इथेच बुलंद दरवाजासारख्या इमारती आहेत.
अकबराने सती प्रथा आणि बालविवाह यांसारख्या सामाजिक कुप्रथा बंद करण्याचा प्रयत्न केला. त्याने विधवा विवाहाचेही समर्थन केले.