Manish Jadhav
धर्मवीर छत्रपती संभाजी महाराज हे केवळ तेजस्वी राजा नव्हते, तर ते एक महान सेनानी आणि मुत्सद्दी होते. त्यांच्या कारकिर्दीत त्यांनी मराठा साम्राज्याचे रक्षण करण्यासाठी अनेक महत्त्वपूर्ण आणि थरारक लढाया जिंकल्या.
छत्रपती झाल्यावर संभाजी महाराजांनी मुघलांना दिलेला हा पहिला आणि सर्वात मोठा धक्का होता. मराठा सैन्याने या शहरावर छापा टाकून प्रचंड संपत्ती लुटली. या मोहिमेने औरंगजेबाला दख्खनकडे येण्यास भाग पाडले.
हा किल्ला लहान असला तरी, तो जिंकण्यासाठी मुघलांनी 5 महिने वेढा घातला. तरीही मुघल सरदार शहाबुद्दीन खानला याला हा किल्ला जिंकता आला नाही. संभाजी महाराजांच्या नेतृत्वाखालील मराठा किल्लेदारांनी अत्यंत कमी मनुष्यबळात मुघलांना नामोहरम केले.
शिरपूरच्या लढाईत मुघल सरदार हसन अली खान याच्या नेतृत्वाखालील फौजेला संभाजी महाराजांनी धुळ चारली. या विजयामुळे मराठा साम्राज्याची उत्तर सीमा काही प्रमाणात सुरक्षित झाली.
हा किल्ला जिंकण्यासाठी मुघलांनी मोठा वेढा टाकला होता. संभाजी महाराजांनी अत्यंत व्यूहात्मक पद्धतीने मुघलांना प्रतिकार केला आणि त्यांना माघार घेण्यास भाग पाडले.
खुद्द पोर्तुगीज व्हाईसरॉय फ्रान्सिस्को डी तावोरा याच्या नेतृत्वाखालील फौजांनी जेव्हा फोंड्यावर हल्ला केला तेव्हा संभाजी महाराजांनी स्वतः नेतृत्व करत पोर्तुगीजांचा धुव्वा उडवला, ज्यामुळे व्हाईसरॉयला जीव वाचवून पळून जावे लागले.
मुघलांनी वेढा घातलेला हा एक महत्त्वाचा किल्ला होता. मराठा सैनिकांनी मुघलांच्या प्रचंड सैन्याला अनेक महिने झुंजत ठेवले, ज्यामुळे मराठा किल्ल्यांवरील त्यांची पकड आणि किल्लेदारांचे शौर्य दिसून येते.
पोर्तुगीजांना कायमचा धडा शिकवण्यासाठी गोव्यावर मराठ्यांनी आक्रमण केले. मराठ्यांच्या आक्रमणामुळे पोर्तुगीज इतके हतबल झाले की, व्हाईसरॉयला देवतेला प्रार्थना करत असल्याचे उल्लेख इतिहासात आढळतात.