Manish Jadhav
छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्यात राजगड, रायगड, प्रतापगड सारखे अनेक अभेद्य किल्ले होते. त्यापैकीच एक भैरवगड किल्ला होता.
महाराष्ट्रातील ठाणे जिल्ह्यातील शहापूर तालुक्यात वसलेला भैरवगड किल्ला हा एक गिरिदुर्ग असून, तो त्याच्या अभेद्यतेसाठी आणि निसर्गरम्य परिसरासाठी ओळखला जातो.
भैरवगडाच्या निर्मितीबद्दल ठोस पुरावे नसले तरी, तो छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या आधीच्या काळात बांधला गेला असावा.
किल्ल्यावर भैरवनाथाचे प्राचीन मंदिर आहे, ज्यावरुन किल्ल्याला हे नाव मिळाले. शिवाजी महाराजांनी अनेक मंदिरांचे आणि देवस्थानांचे जतन केले, त्यामुळे हे मंदिर आणि किल्ल्यावरील स्थानिक श्रद्धा महत्त्वाची ठरते.
भैरवगडाची एक बाजू नैसर्गिक कातळाने वेढलेली असल्याने ती अत्यंत दुर्गम आहे. शिवाजी महाराजांनी आपल्या रणनीतीत नैसर्गिकरित्या अभेद्य असलेल्या किल्ल्यांना विशेष महत्त्व दिले होते.
भैरवगडावर जाण्याचा मार्ग आजही आव्हानात्मक आहे, ज्यात कातळात कोरलेल्या पायऱ्या आणि शिड्यांचा समावेश आहे.
किल्ल्यावर पाण्याची काही टाकी आणि जुन्या वास्तूंचे अवशेष आढळतात. हे अवशेष किल्ल्यावर दीर्घकाळ वास्तव्याची शक्यता दर्शवतात.
जरी भैरवगडाचा थेट उल्लेख शिवाजी महाराजांच्या प्रमुख लढायांमध्ये नसला तरी स्थानिक इतिहासात आणि लोककथांमध्ये त्याचे महत्त्व आहे.