Khanderi-Underi Fort: इंग्रज आणि सिद्दीची जिरवली... मराठा आरमाराच्या सामर्थ्याची साक्ष देणारा 'खांदेरी-उंदेरी किल्ला'

Manish Jadhav

खांदेरी-उंदेरी किल्ला

खांदेरी आणि उंदेरी हे दोन छोटे किल्ले मुंबईच्या किनाऱ्याजवळ अलिबागच्या रेवदंडा बंदरासमोर समुद्रात आहेत. हे किल्ले एकमेकांच्या अगदी जवळ असल्यामुळे त्यांना 'किल्ल्यांची जोडगोळी' म्हणून ओळखले जाते.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

शिवाजी महाराजांची दूरदृष्टी

1679 मध्ये छत्रपती शिवाजी महाराजांनी मुंबईच्या इंग्रजी सत्तेला आणि जंजिऱ्याच्या सिद्दीला शह देण्यासाठी खांदेरी बेटावर किल्ला बांधण्याचा निर्णय घेतला.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

मुंबईवर लक्ष

मुंबईवर लक्ष ठेवण्यासाठी आणि सागरी मार्गावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी या किल्ल्याची मोक्याची जागा महाराजांनी ओळखली होती.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

इंग्रजांचा विरोध

मराठ्यांनी किल्ल्याचे बांधकाम सुरु करताच इंग्रजांनी त्याला तीव्र विरोध केला. मुंबईतील इंग्रज गव्हर्नरने बांधकाम थांबवण्यासाठी युद्धनौका पाठवल्या. या संघर्षातूनच मराठे आणि इंग्रज यांच्यात पहिले मोठे नौदल युद्ध झाले.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

मराठ्यांचा विजय

मराठा आरमाराने सरखेल कान्होजी आंग्रेंच्या नेतृत्वाखाली इंग्रजांच्या शक्तिशाली जहाजांना तोंड दिले. मराठ्यांच्या लहान पण वेगवान जहाजांनी इंग्रजांना गोंधळात पाडले आणि त्यांना मोठ्या प्रमाणावर नुकसान पोहोचवले. या युद्धात मराठ्यांचा विजय झाला.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

उंदेरी किल्ल्याची भूमिका

इंग्रजांनी खांदेरीवर कब्जा करता येत नाही हे पाहून, शेजारच्या उंदेरी बेटावर किल्ला बांधण्याचा प्रयत्न केला. पण मराठ्यांनी उंदेरीवरही तातडीने किल्ला बांधून दोन्ही किल्ल्यांमधून इंग्रजांवर आणि सिद्दीवर नियंत्रण मिळवले.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

सिद्दीचा सहभाग

इंग्रजांप्रमाणेच जंजिऱ्याचा सिद्दीही या बेटांवर कब्जा मिळवू पाहत होता. पण मराठ्यांनी आपल्या युद्धनीतीने इंग्रज आणि सिद्दी या दोघांनाही तोंड दिले आणि या किल्ल्यांवर आपली पकड कायम ठेवली.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

मराठा आरमाराची ताकद

खांदेरी-उंदेरीच्या विजयाने मराठा आरमाराचे समुद्रावरील वर्चस्व सिद्ध केले. या किल्ल्यांमुळे मराठ्यांना अरबी समुद्रात आपले स्थान मजबूत करता आले आणि सागरी व्यापारावर नियंत्रण ठेवता आले.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

आजची स्थिती

आज खांदेरी किल्ला भारतीय नौदलाच्या ताब्यात असून त्यावर एक जुना दीपस्तंभ (Light House) आहे. तिथे जाण्यासाठी विशेष परवानगी घ्यावी लागते. उंदेरी किल्ला दुर्लक्षित असला, तरी दोन्ही किल्ले आजही मराठा आरमाराच्या गौरवशाली इतिहासाची साक्ष देतात.

Khanderi-Underi Forts | Dainik Gomantak

Kenjalgad Fort: महाराष्ट्राच्या इतिहासातील एक अनमोल रत्न 'केंजळगड'!

आणखी बघा